W ramach porozumień zawartych między Prezydentem Ukrainy Wiktorem Juszczenką a Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Lechem Kaczyńskim o współpracy w zakresie archiwów 3 sierpnia w Kijowie podpisano Umowę między Służbą Bezpieczeństwa Ukrainy i Instytutem Pamięci Narodowej RP o współpracy. Umowa ta jest kolejnym krokiem w realizacji Dekretu Prezydenta Ukrainy “O odtajnieniu, ogłoszeniu i badaniu dokumentów archiwalnych, związanych z ukraińskim ruchem wyzwoleńczym, represjami politycznymi i Wielkim Głodem na Ukrainie” z 23 stycznia 2009 roku. O tym ZAXID.NET poinformowano w biurze prasowym SBU.
Podpisana umowa pozwoli pozszerzyć zakres współpracy, zapoczątkować nowe jej formy, w szczególności użycie współczesnych technologii informacyjnych - stworzenie elektronicznych kopii odtajnionych dokumentów, kształtowanie jednolitych banków dokumentów archiwalnych na temat wspólnej historii dwóch krajów i zapewnienie wolnego dostępu wszystkim zainteresowanym osobom, głównie uczonym, dziennikarzom, studentom, do obiektywnej informacji o głodach na Ukrainie i przestępstwach reżimów totalitarnych w latach 1917-1991.
Umowę podpisali przewodniczący Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Walenty Naływajczenko i prezes Instytutu Pamięci Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej Janusz Kurtyka.
3 sierpnia odbyły się również negocjacje z udziałem szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy i prezesem Instytutu Pamięci Narodowej Polski.
Jak akcentował Walenty Naływajczenko, “SBU nie boi się drażliwych tematów w naszej wspólnej historii, czego dowodem jest publikacja archiwaliów o ukraińsko-polskim konflikcie na Wołyniu podczas II wojny światowej, a także o przesiedleniu się Ukraińców do Polski w ramach akcji “Wisła” w 1947 roku. Droga do historycznej prawdy jest zawsze nieprosta, ale w ciągu tych lat razem pokonaliśmy sporo trudności nie tylko w poszukiwaniu odpowiednich dokumentów archiwalnych, lecz także w kształtowaniu obiektywnej wizji skomplikowanych i sprzecznych stron naszej historii”.
Janusz Kurtyka podkreślił: "Nasza współpraca ma pragmatyczny i konkretny charakter. Dyktatura komunizmu i okres dyktatury komunizmu należy badać, przecież wszyscy wiemy, jak niebezpieczny był ten okres i ta dyktatura dla nas". Jego zdaniem, podpisana umowa będzie sprzyjać nie tylko wymianie dokumentów między archiwum SBU i Instytutem Pamięci Narodowej Polski, a i rozwojowi stosunków międzypaństwowych między Ukrainą i Polską.
W trakcie spotkania strony odnotowały, że wynikiem wieloletniej bliskiej współpracy SBU i IPN jest stworzenie unikatowego wydania “Polska i Ukraina w latach 30-40. XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych”. W ciągu 1995-2009 lat opublikowano już siedem tomów wspólnego wydania, teraz kończy się przygotowanie ósmego tomu “Wielki terror na Ukrainie: polska operacja w latach 1937-1938”. W najbliższym czasie zostanie wydanych jeszcze kilka tomów, w szczególności o działalności OUN i UPA na terenach Polski w latach 1939-1950. Przygotowuje się do druku wspólny album o tragedii w Czarnobylu i jej skutkach.