Szwecja opublikowała sekretne materiały o rozpadzie ZSRR

Szwecja odtajniła i opublikowała ponad 400 stron tajnych dokumentów dyplomatycznych z lat 1989-1991, które dotyczą rozpadu Związku Radzieckiego.

Wśród odtajnionych dokumentów są te, które dotyczą próby zamachu stanu w ZSRR w sierpniu 1991 roku. Minister spraw zagranicznych Szwecji Carl Bildt nazwał opublikowane materiały unikatowymi.

W szczególności, w ogłoszonej korespondencji dyplomatycznej czytamy o tym, jak Szwecja miała reagować na sierpniowe wydarzenia w ZSRR.

Wśród opublikowanych dokumentów jest depesza ambasadora Szwecji w Moskwie Eryana Bernera, w której dyplomata mówi o "oczywistym zagrożeniu wybuchu wojny domowej" w ZSRR.

"Ryzyko wojny domowej jest oczywiste" - pisał ambasador. Berner opisywał członków Komitetu Państwowego ds. Stanu Nadzwyczajnego (znanego jako GKCzP) jako niezdecydowanych i bezwolnych ludzi - pisze TSN.

Wydarzenia, opisane przez Bernera, stały się 19-21 sierpnia. 19 sierpnia został sformowany Komitet Państwowy, w którego skład weszli w szczególności premier ZSRR Walentin Pawłow, minister spraw wewnętrznych Borys Pugo, minister obrony Dmitrij Jazow, szef KGB Władimir Kriuczkow i wiceprezydent ZSRR Giennadij Janajew.

GKCzP usiłował zatrzymać rozpad Związku Radzieckiego, ogłosiwszy nadzwyczajny stan, wprowadziwszy wojska do Moskwy i wznowiwszy cenzurę w mediach. Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow został zablokowany w swojej rezydencji na Krymie.

Kierownictwo RFSRR, na której czele stał Borys Jelcyn, wystąpiło przeciwko GKCzP, uznawszy jego działanie za zamach stanu. Podczas konfliktu zwolenników Jelcyna z wojskami komitetu zginęły trzy osoby. Członkowie GKCzP zostali zaaresztowani. Za kilka miesięcy Związek Radziecki rozpadł się.